Onzichtbare hand

Een onzichtbare hand beschrijft het zelfregulerende effect van een markt waar iedereen slechts eigenbelang nastreeft, maar daarmee collectief welvaart weet te creëren. Adam Smith beschreef dit principe onder meer in The Theory of Moral Sentiments uit 1759. De onzichtbare hand zou werken via eigenbelang, mededinging en marktwerking.

De onzichtbare hand wordt regelmatig aangehaald om een markt van laisser faire te rechtvaardigen. Critici brengen hier de beperkingen van het model tegenin. De nadelige effecten zouden worden afgewenteld op anderen door wat E.K. Hunt en Ralph D’Arge de 'onzichtbare voet' hebben genoemd, verwijzend naar milieuschade en sociale dumping van de ongebreidelde marktwerking.

Ook Adam Smith zelf gaf al aan dat een markt snel onevenwichtig wordt doordat producenten geneigd zijn samen te spannen, en daardoor een relatieve machtspositie verkrijgen ten opzichte van de consument. Hierdoor wordt de vrije marktwerking snel verstoord, en aldus wordt ook het maatschappelijk optimale prijsniveau niet bereikt, prijzen zullen te hoog zijn. De werking van de onzichtbare hand wordt dus snel gefrustreerd.