Waarde
Het begrip waarde kennen we in twee betekenissen:
- objectief, als een getal dat kan worden toegekend aan een eigenschap van een zaak;
- Subjectief, de beoordeling van een zaak door een persoon.
Objectief
Een objectieve waarde zijn meetwaarden. Meetwaarden en getallen worden toegekend aan variabelen objectieve waarden; zijn onafhankelijk van het subjectieve oordeel van een persoon.
Subjectief
Een andere manier van indeling is de indeling in intrinsieke, inherente en instrumentele waarde, zoals die worden toegekend door een persoon of groep:
- instrumentele waarde (extrinsieke waarde) is de waarde dat iets heeft voor een persoon of groep om iets anders te bereiken;
- inherente waarde is de waarde dat iets van zichzelf heeft voor een persoon of een groep;
- intrinsieke waarde is de waarde die iets van zichzelf bezit zonder dat deze waarde daarvoor van buitenaf hoeft te worden toegekend
is bijvoorbeeld de lengte van een auto, zijn maximumsnelheid, de kleur van de lak en het bedrag op het prijskaartje; de subjectieve waarde is het bedrag dat een aspirant-koper voor die auto onder de omstandigheden van dat moment bereid is te betalen.
- De objectieve waarde van geld is hier dus gelijk aan de subjectieve waarde die de koper aan de auto hecht; ook aan subjectieve waarde kan dus een getal worden gegeven.
Wat intrinsieke waarde bezit is onderwerp van discussie. Binnen de milieubeweging menen sommigen bijvoorbeeld dat (delen van) de natuur intrinsieke waarde heeft en dus ook als zodanig moet worden behandeld, anderen menen dat het hier om inherente waarde gaat.
- Sociale waarden zijn idealen en motieven die in een samenleving of groep als nastrevenswaardig worden beschouwd. Normen zijn regels die aangeven welk gedrag van mensen verwacht wordt. In de ethiek wordt het begrip waarde in subjectieve zin gebruikt, al bestaat er wel bijna universele overeenstemming dat een waarde als de bescherming van het leven algemeen geldig is. In de sociologie worden waardensystemen van groepen zo objectief mogelijk beschreven.
- Bij handel verwisselen zaken van eigenaar voor een prijs die lager ligt dan die welke de koper bereid zou zijn geweest te betalen. De verkoper ontvangt daarbij meer geld dan hij waarde hechtte aan de zaak die hij verkocht. In beide gevallen neemt de subjectieve waarde van de bezittingen (inclusief geld) dus toe.
